Masakra e më shumë se 1200 qytetarëve izraelitë – shumica dërrmuese e tyre civilë – ka përqendruar vëmendjen globale në pyetjen se çfarë është Hamasi dhe çfarë përfaqëson.
Një akronim për Lëvizjen e Rezistencës Islame, Hamasi u themelua si një degë e Vëllazërisë Myslimane në vitin 1987 mbi tre shtylla: fenë, bamirësinë dhe luftën kundër Izraelit – edhe pse ndoshta armiku i saj më i hershëm ishte Fatah, fraksioni rival palestinez i Yaser Arafatit.
Siç e bëri të qartë statuti themelues i lëvizjes, Hamasi iu përkushtua që në fillim shuarjes së ekzistencës së shtetit të Izraelit. Ajo e pa dhunën e armatosur si pjesë të asaj lufte, duke modeluar krahun e saj të hershëm të armatosur në fedajinët, grupet e armatosura palestineze që u shfaqën në vitet 1950 pas krijimit të shtetit të Izraelit.
Krahu i armatosur do të njihej si brigadat Izz ad-Din al Qassam [brigadat al-Qassam] të cilët që në fillimet e tyre përqafuan përdorimin e taktikave terroriste kundër Izraelit, duke kryer sulmin e tyre të parë vetëvrasës në vitin 1993 në bashkëpunim me Xhihadin Islamik.
Por lëvizja tërheq një mbështetje të konsiderueshme popullore, dhe gjithashtu përfshin mësues, kirurgë, planifikues urban dhe policë në administratën e saj civile të Gazës.
Ndërsa drejton shërbimin shëndetësor të Gazës, ajo është gjithashtu një organizatë e keqe e angazhuar për vrasjen masive të izraelitëve. Ajo administron shërbimin arsimor ndërsa policia e saj ka thyer kockat e fëmijëve të kapur me shalle që sinjalizojnë lidhjen familjare me lëvizjen rivale Fatah.
Ajo drejton gjykatat ndërsa, gjatë luftës së Gazës 2014, forcat e saj rrëmbyen, torturuan dhe vranë palestinezë të akuzuar për “bashkëpunim” me Izraelin dhe të tjerët. Është në mënyrë të pashmangshme pjesë e strukturës së jetës në Gaza.
Për shumicën e njerëzve Hamasi përfaqësohet nga krahu i tij i armatosur, përgjegjës për masakrën brutale të fundjavës.
Pas marrëveshjes së paqes të Oslos të vitit 1993, Hamasi (së bashku me Xhihadin Islamik Palestinez) vendosi bomba vetëvrasëse si armën fillestare të zgjedhjes kundër marrëveshjes së paqes, një taktikë që do të shihej rregullisht gjatë intifadës së dytë.
Ndërsa militantët e parë të Hamasit vepronin në një strukturë qelize, ata u bënë më të organizuar në Gaza rreth 20 vjet më parë, kur Hamasi luftoi për herë të parë një seri betejash kaotike me Forcat e Mbrojtjes të Izraelit që panë atë të merrte humbje të mëdha, përpara evakuimit të vendbanimeve izraelite në Gaza në vitin 2005.
Pas një periudhe anarkie vdekjeprurëse në Gaza, pas zgjedhjeve palestineze të vitit 2006, në të cilat kandidatët e mbështetur nga Hamasi fituan pjesën më të madhe të votave, ai mori pushtetin në enklavën bregdetare me forcë.
Në pushtet, Hamasi, i cili e kishte ndërtuar apelin e tij mbi mungesën e korrupsionit të rivalit të tij Fatah, u tregua brutal dhe shpesh i babëzitur. Figura të larta u implikuan në dëmtimin e skemave piramidale të lidhura me tunelet e dikurshme të kontrabandës në Egjipt.
Mesazhet e figurave të larta të byrosë politike në këtë periudhë ishin kontradiktore. Siç kishin bërë Yassin dhe bashkëthemeluesi i tij Abdel Aziz al-Rantissi përpara vrasjes së tyre nga Izraeli në vitin 2004, udhëheqësit e Hamasit do të sugjeronin mundësinë e një ndërprerjeje të gjatë të armiqësive me Izraelin – e njohur si hudna.
Kjo do të sugjeronte se ata mund të ishin pragmatikë. Nëse ishte e vërtetë – në funksion të eksperimentit të tyre të shkurtër në pjesëmarrjen demokratike – maska mund të rrëshqasë gjithashtu. Kërcënimi i dhunës kundër Izraelit dhe hebrenjve më gjerësisht, nuk ishte kurrë larg sipërfaqes.
Ajo që do ta jepte Hamasin në formën e tij aktuale ishte bllokada e vendosur nga Izraeli në 2007 dhe luftërat pasuese të Gazës që do të përsëriteshin në një rreth vicioz.
Të mbyllura kryesisht nga bota, brigadat Qassam – të cilat fituan përvojë dhe përshtatën teknologjinë dhe taktikat e reja të mësuara nga luftimet me Izraelin – u rritën si në madhësi ashtu edhe në rëndësi.
Dhuna u bë vetëpërmbushëse. Lufta me Izraelin legjitimoi rolin e Hamasit në shoqërinë palestineze dhe më gjerë në Lindjen e Mesme.
Pas konfliktit të Gazës në vitin 2008, mbështetja për Hamasin u rrit ndjeshëm në shoqërinë e gjerë palestineze në krahasim me periudhat jokonfliktuale – jo më pak në Gaza, ku të metat e sundimit të tij janë më të ekspozuara.
Hamasi nganjëherë është treguar i ndjeshëm ndaj presionit të jashtëm: deri në vitin 2017, grupi përditësoi statutin e tij themelues për të përmirësuar thirrjet e tij tradicionale për shkatërrimin e Izraelit – thuhet nën presionin e Egjiptit, bashkëbiseduesi tradicional midis Hamasit dhe Izraelit në kohë lufte.
Këtë vit një delegacion i Hamasit vizitoi Moskën dhe Arabinë Saudite (për herë të parë në shtatë vjet) pasi kërkoi një dëgjim më të gjerë ndërkombëtar.
Hamasi nuk ka refuzuar kurrë përdorimin e terrorizmit – në të vërtetë ai e ka festuar atë përsëri dhe përsëri – por tërbimi vrastar i fundjavës së kaluar tregon diçka tjetër./DTV/
