Shumë prej nesh e kanë pasur atë ndjenjën rrëqethëse se një situatë e re duket aq e njohur, sa duket sikur tashmë ka ndodhur.
Çfarë saktësisht po ndodh dhe pse e përjetojmë? Këtu është një hyrje e thellë në këtë fenomen intrigues, me të dhëna nga një psikolog klinik.
“Déjà vu” është një term francez që përkthehet “tashmë e parë”. Megjithëse shkaku i saktë mbetet pak mister, disa teori janë propozuar për ta shpjeguar atë.
Dr. Sanam Hafeez – një psikologe, neuropsikologe dhe drejtoreshë klinike Shërbimeve Psikologjike Konsultative Gjithëpërfshirëse në New York – thotë se disa mendojnë se arsyeja është mënyra se si kujtimet përpunohen në tru, duke përfshirë potencialisht vonesa ose gabime në rikthimin e kujtimeve.
“Disa sugjerojnë se mund të lidhet me mënyrën se si kujtimet përpunohen në tru, duke përfshirë potencialisht vonesa ose gabime në rikthimin e kujtesës”, është shprehur Dr. Hafeez.
Sipas saj, teori të tjera sugjerojnë se mund të rezultojë nga përpunimi i informacionit nga truri përmes rrugëve të shumta në të njëjtën kohë. Një tjetër teori intriguese përfshin idenë e kujtimeve të ruajtura në një mënyrë komplekse dhe të ndërlidhura në tru.
“Pavarësisht nga mekanizmi i saktë, ‘deja vu’ është një përvojë kalimtare dhe e zakonshme që zgjat vetëm për një kohë të shkurtër, duke prekur njerëzit e të gjitha moshave dhe nuk konsiderohet si një gjendje patologjike. Përderisa mbetet një enigmë, ‘deja vu’ vazhdon të jetë një aspekt magjepsës i ndërgjegjes njerëzore”, ka sqaruar psikologia.
Sipas WebMD, 60 deri në 70 për qind e njerëzve përjetojnë një formë të ‘deja vu-së’ gjatë jetës së tyre dhe kjo mund të shkaktohet nga pamjet, tingujt dhe aromat e njohura. Megjithatë, është interesante se ndodh më shpesh te njerëzit e moshës ndërmjet 15 dhe 25 vjeç, ndërsa njerëzit me arsim të lartë, ata që udhëtojnë shumë dhe ata që mund të kujtojnë ëndrrat e tyre, gjithashtu kanë më shumë gjasa të përjetojnë ‘deja vu’.
Megjithatë, frekuenca e përvojave të tilla mund të ndryshojë midis individëve dhe disa njerëz mund të përjetojnë rrallë ‘deja vu’, ndërsa të tjerët mund ta përjetojnë atë më shpesh.
“Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se deja vu nuk lidhet me ndonjë gjendje specifike mjekësore ose psikologjike. Zakonisht është një përvojë e shkurtër dhe kalimtare që konsiderohet një aspekt normal i perceptimit dhe kujtesës njerëzore”, ka shtuar Dr. Hafeez.
Sidoqoftë, ekzistojnë disa gjendje shëndetësore dhe çrregullime neurologjike, në të cilat përvojat e ngjashme me ‘deja vu’ mund të ndodhin më shpesh ose në një formë të ndryshuar, dhe këto gjendje, sipas psikologes, përfshijnë: epilepsi, migrenë, ankth, skizofreni.
